نقش بوم سازگان جنگلی در حفاظت از منابع آبی و برآورد ارزش این عملکرد در جنگل های خزری ایران (مطالعه موردی: آبخیز شماره یک در حوضه ۴۵)

جنگل ها از ارزشمند ترین اکوسیستم های خشکی اند که کالا ها و خدمات متنوعی را فراهم می آورند. یکی از مهم تر ین عملکرد های اکوسیستم جنگلی، نقش آن در حفاظت از منابع آبی و تنظیم ارتفاع و حجم رواناب سطحی در آبخیز هاست. متأسفانه این گونه خدمات اکوسیستمی با وجود اهمیت و ارزش فراوان، به واسطه برخورداری از ماهیت کالا های عمومی، سهمی در معادلات اقتصادی ندارد و رایگان تلقی می شود. به منظور تعیین ارزش این عملکرد، ابتدا باید سهم جنگل در کنترل رواناب سطحی و افزایش مقدار آب ذخیره شده، به صورت کمی محاسبه شده و در ادامه با استفاده از روش های ارزشگذاری اقتصادی خدمات اکوسیستمی، ارزش این عملکرد برآورد شود. در این تحقیق که در بخشی از جنگل های خزری انجام گرفته است، ابتدا ارتفاع و حجم رواناب سطحی در منطقه مورد نظر در وضعیت موجود (جنگل طبیعی) با استفاده از روش تجربی جاستین محاسبه شد، سپس با تعریف دو سناریو شامل تبدیل منطقه به جنگل مخروبه و تبدیل منطقه به مرتع فرسایش یافته، مقدار آب نگهداری شده در منطقه تحقیق در هر یک از این سناریوها برآورد شد. در ادامه با اندازه گیری اختلاف ارتفاع و حجم رواناب بین وضعیت موجود با هر یک از سناریوها، مقادیر کمی آب حفاظت شده در هر حالت برآورد شد. در مرحله بعد ارزش این عملکرد با استفاده از روش هزینه جانشین برآورد شد. نتایج حاکی از آن است که تبدیل منطقه مورد بررسی به جنگل فرسایش یافته تا بیش از دو برابر و تبدیل آن به مرتع فرسایش یافته تا بیش از شش برابر، بر حجم رواناب خروجی از آبخیز می افزاید که این به معنای کاهش آب ذخیره شده در سفره های آب زیرزمینی است. نتایج حاصل از ارزشگذاری نشان می دهد که هر هکتار از منطقه مورد بررسی در حفاظت از منابع آبی در مقایسه با جنگل تخریب یافته، از ارزشی برابر با 102 هزار ریال و در مقایسه با مرتع تخریب یافته از ارزشی برابر با 464 هزار ریال در هکتار برخوردار است.